Forum POLTERGEIST

Kilka lat temu przeczytałem o pochodzeniu stopnia admirał; z hiszpańskiego książę morza.
Od tej pory czasami zastanawia mnie pochodzenie innych stopni wojskowych. Sam domyśliłem się tylko porucznika, od poruczania dowodzenia.
Wiecie coś na ten temat?

Rotmistrz pochodzi od słowa "Rittmeister" czyli mistrz (dowódca) roty, czyli oddziału jazdy lub piechoty w sile ok. 100-200 ludzi. Komandor to pewnie związany jest ze słowem "commander" czyli dowódca. Pułkownik - dowodzący pułkiem. Chorąży - ten, kto dzierżył chorągiew podczas bitwy. Szeregowy - ten co stoi w szeregu. Ogniomistrz - mistrz ognia, ten który kieruje ogniem.

Wikipedia tutaj trochę pomaga. Ponadto, co wymienił earl:
Kapral - od włoskiego caporale – dowódca;
Sierżant - od łacińskiego serviens - "ten, który służy";
Wachmistrz, podobnie jak Rotmistrz, od niemieckiego Wachtmeister - dowódca wachty;
Bosman - od angielskiego boat swain - osoba kierująca pracą na łodzi;
Kapitan - od łacińskiego capitaneus - "zwierzchnik";
Major - od łacińskiego maior - większy, starszy;

Inne, dla poszczególnych rodzajów wojsk, typu: kanonier i bombardier dla artylerii, ułan, szwoleżer i strzelec konny dla kawalerii, czy legionista - można się raczej domyślić

Jeszcze są w takim razie "marynarz" dla Marynarki Wojennej i pilot dla Sił Powietrznych. Ale także plutonowy (pewnie od dowodzenia plutonem) i generał (od łac. "generalis" - nadrzędny).

Pułkownik - dowodzący pułkiem

To skąd w takim razie słówko pułk?
A hetman, lieutenant. I denerwuje mnie stopień szeregowego w języku angielskim; private. Prywaciarz, czy co?

Pułk - od starosłowiańskiego pełk oznaczającego oddział wojska lub od tureckiego boluk - oddział.
Hetman - od niemieckich Hauptmann lub hōd-man, które oznaczały dowódcę oddziału zbrojnego.
Lejtnant jest z kolei od francuskiego lieu tenant - "odpowiedzialny za utrzymanie pozycji"

yabu pisze:

denerwuje mnie stopień szeregowego w języku angielskim; private. Prywaciarz, czy co?

Hamerykańska wiki mówi tak:

http://en.wikipedia.org/wiki/Private_%28rank%29#Etymology pisze:

The term derives from the medieval term "private soldiers" (a term still used in the United Kingdom), denoting soldiers who were either hired, conscripted, or feudalized into service by a nobleman forming an army. The usage of "private" dates from the 18th century, when the army of Napoleon Bonaparte first established the permanent rank of soldat.

Wszystko znalezione na Wikipedii

PS: Heh, przekroczyłem magiczną barierę pół tysiąca postów

Tłumaczenie z Google;
Termin wywodzi się od średniowiecznych termin "żołnierze prywatną" (termin jest używany w Wielkiej Brytanii), oznaczający żołnierzy, którzy byli albo wynajęte, powołany lub feudalized do użytku przez szlachcica formowania armii. Korzystanie z "prywatnych" pochodzi z 18 wieku, gdy armia Napoleona Bonaparte po raz pierwszy w trwały stopień soldat.
Ale dzięki zrozumiałem, rzeczywiście prywaciarz.

A w ogóle nie wiem, czy wiecie jaki bajzel nazewniczy jest ze stopniami w siłach amerykańskich. Otóż lieutenant to porucznika w US Army i USAF ale już kapitan w US Navy. Captain to kapitan w wojskach lądowych i lotnictwie, ale komandor (odpowiednik pułkownika) w marynarce. Natomiast commander wbrew nazwie nie oznacza komandora ale stopień o jeden poziom niższy, czyli komandora porucznika. Jeśli tłumacz nie rozróżnia tych niuansów to potem wali gafy, tak jak w filmie "Ludzie honoru" z Demi Moore i Tomem Cruisem.

Chyba dlatego też NATO postanowiło wprowadzić własne, usystematyzowane oznaczenia kodowe poszczególnych stopni

Przy okazji przypomniała mnie się anegdotka związana z takimi zawiłościami z czasów II Rzeczypospolitej.

Opisana sytuacja miała miejsce w czasie zakupów robionych przez rotmistrza w sklepie żydowskim:
"Gdy obsługujący uniżenie pana rotmistrza sprzedawca zwrócił się do niego per panie kapitanie, rotmistrz oburzony taką zniewagą odburknął: - Nie jestem kapitanem!
Przestraszony i speszony tą stanowczą uwagą sprzedawca, nie wiedząc, czym mógł tak znieważyć swojego klienta, zaczął znacząco liczyć gwiazdki na naramiennikach rotmistrza, po czym nieśmiało, ale grzecznie, odważył się zapytać: - A po czym mam poznać, że szanowny pan oficer nie jest kapitanem?
- Po twarzy - odburknął zdenerwowany rotmistrz".

W zasadzie trudno się dziwić. Polacy od zawsze wojowali "konno i zbrojno" więc przynależność do jazdy była większym splendorem niż do innych formacji zbrojnych. Stąd też pomylenie rotmistrza z byle kapitanem snobi i bufony mogli uznać za zniewagę.

A wiesz ile gwiazdek liczył w II RP stopień kapitana?

Ponadto, kawalerię tworzyło przede wszystkim bogatsze ziemiaństwo, które było stać na utrzymanie koni. W okresie międzywojennym to się trochę zmieniło, ale mentalność pozostała. Dla przykładu, kawalerzyści zawzięcie walczyli o utrzymanie przepisu zakazującemu oficerom piechoty przejeżdżać konno przed garnizonem kawalerii. W takiej sytuacji powinien on zsiąść z konia i przejść całą tę drogę pieszo.
Z tego co słyszałem, generał Sikorski nie lubił się za bardzo z kawalerią, bo go wyśmiewali, że nie umie jeździć konno

Znana jest też żurawiejka podkreślająca wyższość broni jezdnych od pieszych:

A piechota to hołota,
Co na konia siada z płota.


Ale nie miejmy im tego za złe, bo polska tradycja kawaleryjska jest po prostu piękna

earl pisze:

A wiesz ile gwiazdek liczył w II RP stopień kapitana?

Wtedy były to trzy gwiazdki.

yabu pisze:

Kilka lat temu przeczytałem o pochodzeniu stopnia admirał; z hiszpańskiego książę morza.

Jeśli chodzi o ścisłość, to nie z hiszpańskiego, tylko z arabskiego, a jako pierwsi w Europie stosowali ten tytuł Włosi.

W historiografii wyśmiewa się polskie szarże kawaleryjskie z 1939 roku, kiedy to rzekomo szarżowaliśmy na czołgi. W ogóle kawaleria uważana była za symbol zacofania armii polskiej. Mało kto natomiast zwraca uwagę, że wojska konne miały również Stany Zjednoczone - wszak na Filipinach stacjonował 26 pułk kawalerii. Nie nawalczył się wprawdzie konno, ale tylko dlatego, że dość szybko Amerykanie zostali otoczeni a żołnierze zmuszeni do zabicia koni na strawę.

Trzy gwiazdki obowiązywały do lat 60. Za Spychalskiego lub Jaruzelskiego dokonana została zmiana i wprowadzono czwartą gwiazdkę. Wtedy też rozbudowano korpus chorążych i wprowadzono 2 dodatkowe stopnie sierżanckie i stopień starszego kaprala.

earl pisze:

W historiografii wyśmiewa się polskie szarże kawaleryjskie z 1939 roku, kiedy to rzekomo szarżowaliśmy na czołgi.

I to jest bzdura do kwadratu. Nigdy coś takiego nie miało miejsca, choć zdarzały się przypadkowe potyczki kawalerii z jednostkami pancernymi, ale nikt o zdrowych zmysłach nie kazałby im szarżować na czołgi.
Mit ten wymyślili Niemcy na potrzeby propagandowe. Nagrali film, gdzie niby właśnie polska jazda szarżuje na niemieckie czołgi, a naszych ułanów zagrał nie kto inny, jak oddział kawalerii niemieckiej. Nawet mundurów ani wyposażenia nie zmieniali. III Rzesza w czasie kampanii wrześniowej sama jeszcze używała koni na dość szeroką skalę.
Niestety propaganda PRL i nasi reżyserzy to utrwalili.

Dywizje kawaleryjskie, o ile pamiętam dwie, stanowiły część sił okupacyjnych w Japonii po 1945 i brały udział w wojnie koreańskiej. Choć wtedy kawaleria była już zdecydowanie bardziej zbliżona do wojsk zmechanizowanych. Jednostki kawaleryjskie w 1930 i okolicach mieli Amerykanie, Niemcy, Włosi, Sowieci, Japończycy... żadna sensacja. Ostatnia szarża kawaleryjska miała miejsce bodaj gdzieś w latach 80.

Dark pisze:

Mit ten wymyślili Niemcy

Wymyślili, ale durni Polacy go podtrzymali, czego przykładem jest Wajda i jego kicz zwany "Lotną".

Jean de Lille pisze:

Ostatnia szarża kawaleryjska miała miejsce bodaj gdzieś w latach 80.

Wiem, że polska ostatnia szarża miała miejsce w '45. Mógłbyś podać coś więcej na temat tej o której wspomniałeś? Trudno mi sobie wyobrazić, kto mógłby jeszcze w tych latach wojować przy pomocy kawalerii.

earl pisze:

Wymyślili, ale durni Polacy go podtrzymali, czego przykładem jest Wajda i jego kicz zwany "Lotną".

Dzięki za przypomnienie. Nie mogłem wcześniej skojarzyć, który to nasz reżyser i jakim dziełem się tak popisał. A "Lotną" oglądałem Cóż, celem propagandy PRL było zmieszanie z błotem polskich Panów, ich osiągnięć i tradycji. Państwo robotnicze musiało się odciąć od pańskich, arystokratycznych korzeni.

Dark_Archon_ pisze:

Wiem, że polska ostatnia szarża miała miejsce w '45. Mógłbyś podać coś więcej na temat tej o której wspomniałeś? Trudno mi sobie wyobrazić, kto mógłby jeszcze w tych latach wojować przy pomocy kawalerii.

Ostatni występ kawalerii to bodaj jesień 2001 roku - kooperacja afgańskiej armii i Jankesów. Afgańczycy szarżowali na talibów przy wsparciu amerykańskiego CAS gdzieś w dolinie Darya Suf. Raczej mała skala, ale liczy się.

@ Jean

A czy przypadkiem w wojnie w Afganistanie w latach 80. mudżahedini nie używali kawalerii przeciw wojskom radzieckim?

Też. Natomiast talibowie podczas amerykańskiej interwencji woleli już furgonetki.

Wiem, że polska ostatnia szarża miała miejsce w '45. Mógłbyś podać coś więcej na temat tej o której wspomniałeś? Trudno mi sobie wyobrazić, kto mógłby jeszcze w tych latach wojować przy pomocy kawalerii.

Użycie koni, a wojowanie przy pomocy koni, to co innego. Kawalerzysta polski z reguły poruszał się na koniu, a walczył na piechotę. Posiadanie konia jedynie zwiększało jego mobliność podczas przemieszczania oddziału. Czyli w niczym nie był gorszy od zwykłego piechociarza, a na jednym polu lepszy (mobilność). Oczywiście, lepsza byłaby piechota zmechanizowana, no ale jak nie da się zapewnić żołnierzowi transportu mechanicznego, lepszy konny niż żaden.

Gedeon, ja to wiem Znam strategię walki polskiej kawalerii II RP. Fakt, że zasadniczo mieli walczyć pieszo, nie zmienia faktu, że wciąż na wyposażeniu mieli lance i szable i uczyli się je wykorzystywać w boju (choć z lanc stopniowo z czasem rezygnowano). Parę razy w '39 im to życie uratowało.
Niestety, ta forma walki sprawiała, że do boju stawały tylko 2/3 kawalerzystów (w najlepszym wypadku 4/5). Pozostali - koniowodni - zajmowali się końmi.

Parę razy w '39 im to życie uratowało.

No tak, w sumie fakt posiadania szabli i umiejętność posługiwania się nią w niczym nie przeszkadza, a pomóc może

Czasem tylko można nią było oberwać od kolegi, kiedy się na przykład krzywo spojrzało na jego kobietę

No i fajnie, żołnierz powinien mieć etos

Z tego co czytałem, to mit o szarżowaniu ułanów czy szwoleżerów na czołgi wziął się z paru przypadków. Po prostu, kawaleria uderzała na piechotę i artylerzystów, aby ich wysiec lub zmusić do ucieczki, czasem jednak zdarzało się, że natknęła się na jakąś jednostkę pancerną. Cóż więc miała robić? Musiała się przebić przez nią, nieraz z ogromnymi stratami. Dla laików mogło się to wydawać szarżą na czołgi a Niemcy skrzętnie to podchwycili i wykorzystali do pokazani, jacy ci Polacy byli głupi.

Jeszcze co do stopni - czemu kandydata na oficera określa się mianem ,,podchorążego"? Bo kiedyś chorąży był pierwszym stopniem oficerskim.

A co do burdelu w związku z nazewnictwem - aż tak jak w USA u nas nie jest, ale jednak formacje mają swoje specyficzne rangi. Oczywiście, marynarka ma własne nazewnictwo, ale także w ramach korpusu wojsk lądowych są pewne odmienności - np. w artylerii sierżant to ogniomistrz.

Ale mi nie chodzi o różne nazewnictwo w różnych formacjach zbrojnych tylko o homonimię - używanie tych samych słów na określenie różnych stopni wojskowych w różnych formacjach.

earl pisze:

używanie tych samych słów na określenie różnych stopni wojskowych w różnych formacjach.

To akurat wiem, przynajmniej jeśli chodzi o kapitana. W polskim wojsku w marynarce i reszcie wojsk jest to stopień równoważny. Lecz w anglojęzycznych, w marynarce, odpowiada pułkownikowi. Zastanów się że wszelkich dowódców jednostek cywilnych nazywa się kapitanem. A jak napisał Dark_Archon_, stopień pochodzi od 'zwierzchnika'. Dowódca statku morskiego czy powietrznego jest kapitanem, ma też cztery paski na rękawie, tradycyjnie jest tak w marynarce, a w innych wojskach stopień stracił na znaczeniu. Myślę że polski 'kapitan marynarki' niższy o trzy stopnie od pułkownika jest nieporozumieniem. Powinien być równoważny z pułkownikiem wojsk lądowych. Trochę chaotyczny wywód, ale mam nadzieję że zrozumiały.

Skąd pochodzi colonel?

yabu pisze:

Skąd pochodzi colonel?

Z tego, co udało mi się znaleźc, słowo colonel przyszło do angielskiego z języka włoskiego. W języku włoskim istnieje wyrażenie compagna colonnella, co dosłownie znaczy "kompania małych kolumn", określające mały oddział żołnierzy. Dowódcę takiego oddziału zaczęto nazywać colonnello, co w skróconej wersji zawędrowało najpierw do Francji, a potem do Anglii,